Ασπριάς

Η Ασπριά, όπως τη λένε τα επίσημα βιβλία, ενώ οι ντόπιοι τη λένε σε αρσενικό γένος ο Ασπριάς, βρίσκεται σε κοιλάδα ανάμεσα στη Μακρυά Ράχη (1.114 μ.) και της λοφώδους προέκτασής της, της Αετόπετρας. Η ευρύτερη κοιλάδα όπου βρίσκεται μεταξύ της Μακρυάς Ράχης, της Σύρτας και του βουνού Μακρύορους διασχίζεται από τον Ανδριβιτσιώτικο, τον Βιτοψιστιάνικο, που ενώνονται και σχηματίζουν τον Αμορανίτικο, ενώ ο Ασπριώτικος που σχηματίζεται από ένα πλέγμα χειμάρρων χύνεται και αυτός στον Αμορανίτικο.

Εμφανίζεται στα πρώιμα οθωμανικά κατάστιχα και επομένως ανάγεται στη βυζαντινή εποχή. Σε πολλά σημεία της περιφέρειας του χωριού υπάρχουν ίχνη αρχαίας ζωής όπως οι πλακοεπένδυτοι τάφοι, στη Σκαλόραχη, στη Λακκούλα, στα Ελληνομνήματα και αλλού. Τα κεραμικά που βρέθηκαν στη θέση Λακκούλα, μετά από ραδιοχρονολόγηση, διαπιστώθηκε ότι έχουν ηλικία 2.000 ετών περίπου. Στη θέση Παλιόλακα βρέθηκαν μεγάλοι λίθοι, στην Αργασταριά και στη Μηλιανού αγνύθες (βαρίδια αργαλειού). Στην Αργασταριά (εργαστήρι ή άργασμα δερμάτων) διασώζεται μεγάλη πέτρα σχήματος ορθογώνιου με δυσανάγνωστα γράμματα. Επίσης στην περιοχή βρίσκονται άφθονα κεραμικά.

Στην κορυφογραμμή (1.029 μ.) της Μεγάλης Ράχης στα όρια των χωριών Λιμνίτσα, Κοκκινοχώρι και Ασπριά υπάρχει το τοπωνύμιο Παλιοεκκλησιά από τα ερείπια ναού που υπάρχει εκεί. Περί τα 40 μ. βόρεια υπάρχει ογκώδης πέτρα με χαραγμένο σταυρό, όπως και δύο άλλες μικρότερων διαστάσεων εκ των οποίων η μία φέρει σταυρό, η δε άλλη έχει χαραγμένη τη λέξη ΧΡΥΣΤΟΥ. Η Παλιοεκκλησιά, συνδυαζόμενη με την επιγραφή που υπάρχει στην Αγία Παρασκευή Αστροβίτσας Αιτωλικού (1698), ταυτίζεται με τη “Μονή της Κυρίας Θεοτόκου της επονομαζόμενης Μακριάς Ράχης”. Επίσης στην περιοχή Καταφύδι σε περίοπτο λόφο υπάρχουν ερείπια μοναστηριακού κτίσματος και η θέση λέγεται Παλιομονάστηρο.

Ενοριακός ναός είναι ο Άγιος Γεώργιος που άρχισε να κτίζεται το 1955 σε αντικατάσταση παλαιού ναού (1847) που βρισκόταν 100 περίπου μέτρα βόρεια του σημερινού. Ναός του Αγ. Γεωργίου υπήρχε το 1802. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το παρεκκλήσι του Άϊ Νικόλα με επιγραφές 1832, 1890 και ανακαινισμένο τα τελευταία χρόνια, όπως και τα άλλα ξωκλήσια που είναι σκορπισμένα σε διάφορα γραφικά μέρη. Στην Ασπριά έχει χρηματοδοτηθεί από το πρόγραμμα Leader+ μέσω της Αιτωλικής Αναπτυξιακής Α.Ε. Ο.Τ.Α. η ανάδειξη κτιρίου σε λαογραφικό μουσείο.