Αντίρριο

Το Αντίρριο συνδέεται με τους δωρικούς μύθους και το πέρασμα των Δωριέων στην Πελοπόννησο. Ο χρησμός που έδωσε η Πυθία περιείχε τη φράση κλειδί για την ερμηνεία του, που δεν κατενόησαν οι Ηρακλειδείς με αρχηγό το γιο του Ηρακλή Ύλλο. Η φράση “στενυγράν τήν ευρυγάστορα” φωτογράφιζε τον πορθμό του Ρίου – Αντιρρίου που βρισκόταν εκεί που στένευε η θάλασσα στα δεξιά του Ισθμού της Κορίνθου. Με το ξεκαθάρισμα του χρησμού κατέστη δυνατό το πέρασμα με αρχηγό το δισέγγονο του Ηρακλή τον Τήμενο, στην Πελοπόννησο από το Αντίρριο. Χρησιμοποίησαν τα πλοία που είχαν ναυπηγήσει οι Λοκροί με οδηγό τον “τριόφθαλμο” Όξυλο από την Αιτωλία.

Το Αντίρριο, λόγω της θέσης του, που ένωνε και χώριζε τους κόλπους και ήταν το μοναδικό πέρασμα από την Λοκρίδα και την Αιτωλία για την Αχαΐα, χρησιμοποιείτο ως λιμάνι όλες τις εποχές. Το αρχαίο λιμάνι εντοπίσθηκε βυθισμένο στη θάλασσα δυτικά του Αντιρρίου. Το Αντίρριο ήταν γνωστό ως Μολυκρικόν Ρίον ή Μολύκριον Ρίον, γιατί βρισκόταν στην περιφέρεια της αρχαίας πόλης Μολύκρειας. Γύρω στα 459 π.Χ. οι Αθηναίοι κατέλαβαν τη Ναύπακτο και στη συνέχεια το Μολύκρειον, επομένως και το Αντίρριο. Το 338 π.Χ. η Ναύπακτος περιέρχεται στους Αιτωλούς.

Την ακολουθούν η Μολύκρεια, η Μακύνεια και το Αντίρριο που πλέον ανήκουν στην Αιτωλική Συμπολιτεία και συμπορεύονται με τους Αιτωλούς. Το Αντίρριο λόγω της στρατηγικής του θέσης διαδραμάτισε και τη Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή εποχή σημαντικό ρόλο. Ακολούθησε τη μοίρα της Ναυπάκτου, όταν παραδόθηκε το 1499 κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους του ενετοτουρκικού πολέμου από τους Ενετούς στους Οθωμανούς. Τότε ο Σουλτάνος Βαγιαζίτ Β’ βλέποντας τη στρατηγική σημασία του “στενού” ασφάλισε την είσοδο με την ανέγερση δύο φρουρίων στα δυο ακρωτήρια (Ρίο του Μοριά και Ρίο της Ρούμελης), πάνω σε αρχαία θεμέλια. Από τον 17ο αι. ο πορθμός των Ρίων για την ισχυρή του θέση ονομάσθηκε Δαρδανέλια της Ναυπάκτου (Dɑrdɑneli di Lepɑnto) και το Αντίρριο Καστέλι της Ρούμελης (Roumeli Cɑstle), ενώ το αντικρινό Ρίο Καστέλι του Μοριά (Moreɑs Cɑstle). Το Αντίρριο κατά την Τουρκοκρατία ανήκε στον καζά (επαρχία) του Βενέτικου και ιδιαίτερα στο Κάτω Βενέτικο, μετεπαναστατικά στην Επαρχία Ναυπάκτου και Βενέτικου (Ναυπακτοβενέτικο) μέχρι στα 1833 που ιδρύθηκε η Επαρχία Ναυπακτίας. Το φρούριο του Αντιρρίου, κατά τους πρώτους μετεπαναστατικούς χρόνους, αποτελούσε στρατιωτικό φυλάκιο.

Το κυριότερο μνημείο του Αντιρρίου είναι βέβαια το Μεσαιωνικό Κάστρο του, που είχε πολλές περιπέτειες. Η συνθήκη παράδοσης του φρουρίου υπογράφηκε στις 13 Mαρτίου 1829 και το Καστέλι, όπως λεγόταν το Αντίρριο, περιήλθε στην ελληνική πολιτεία. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο Φάρος του Κάστρου (τελευταίο μισό του 19ου αι.).

Επίσης στη δυτική προβλήτα δεσπόζει ο Ναός του Αγίου Νικολάου, επί παλαιών θεμελίων. Όμως αυτό που δεσπόζει στην περιοχή είναι ένα σύγχρονο έργο, η Γέφυρα Ρίου -Αντιρίου, που έχει ονομαστεί “Χαρίλαος τρικούπης” προς τιμήν του πολιτικού, που πρώτος την οραματίστηκε.