Ελατού

Η Ελατού (πρώην Ελετσού) βρίσκεται στο μέσο της ανατολικής Ναυπακτίας στους πρόποδες της οροσυστάδας της Ομάλιας και ιδιαίτερα της κορυφής Κερασοβούνι (1.694 μ.), ανάμεσα σε δύο προεκτάσεις του ανατολικά στον Πύργο Γερακάρη και δυτικά στις Πετρομάνες. Συνορεύει ανατολικά με τα χωριά της Δωρίδας, Αλεποχώρι και Ζωριάνος, από τα οποία τη χωρίζει το βουνό Αρέντα. Στα οθωμανικά κατάστιχα παρουσιάζεται ως Ιλατσί επομένως η Ελατού ανάγεται στη βυζαντινή εποχή.

Το χωριό αρχικά βρισκόταν στη θέση Παλιοχώρια ΝΑ του σημερινού οικισμού. Παραδίδεται ότι κάηκε από τους Τούρκους το 1820, οπότε οι κάτοικοι έκτισαν αργότερα (περί το 1829) το χωριό στη σημερινή του θέση. Στην τοποθεσία Αλωνάκι νότια της εκκλησίας Άϊ Γιάννης υπάρχει το τοπωνύμιο Μνήματα που υποδηλώνει την ύπαρξη τάφων από λαξευτές πέτρες. Επίσης στην περιοχή Παλιοχώρια και στην ειδικότερη θέση Κοσκινά υπάρχουν ίχνη αρχαίου οικισμού, πράγμα που ώθησε κάποιους να υποστηρίξουν ότι εδώ είναι το αρχαίο Αιγίτιο. Το ίδιο υποστηρίζεται για τα γειτονικά χωριά Λιμνίτσα, Τερψιθέα. Όμως το “κλειδί” είναι, εάν οι Αθηναίοι πέρασαν το Δάφνο (Μόρνο). Εάν ναι, τότε λαμβάνοντας ως αφετηρία ότι η Ποτιδάνια τοποθετείται στο χωριό Κάμπος ή στο Λυκοχώρι (Τείχιον), όπως προτείνει η νεότερη έρευνα, θα μπορούσαμε να τοποθετήσουμε το Κροκύλειο στη Λιμνίτσα, το Τείχιο στην Τερψιθέα και το Αιγίτιο στην Ελατού. Χωρίς όμως ανασκαφική έρευνα κανένας δεν μπορεί να είναι βέβαιος.

Η Ελατού είναι πνιγμένη στο πράσινο, ο ελατιάς εναλλάσσεται με τις καστανιές, τα πουρνάρια, τις βελανιδιές και άλλα δασικά είδη, με μεγάλη παρουσία των οπωροφόρων. Από το Νεράϊδάλωνο του Κερασοβουνιού μέχρι τις ρεματιές αισθάνεται ο στρατοκόπος την ειδυλλιακή ομορφιά της φύσης και ανάμεσα προβάλλει το χωριό με τα παραδοσιακά του σπίτια. Περικαλλής ο ενοριακός ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος (1866), γραφικά τα ξωκλήσια κτισμένα σε χώρους πανέμορφους και σκορπισμένα σ’ όλη την περιφέρεια του χωριού. Η Ζωοδόχος Πηγή (Παναγιά) στις Καμάρες (αρχές 20ου αι. ανακαινίσθηκε το 1995), η Αγία Σοφία, ο Άϊ Λιας στην ομώνυμη κορυφή της Ομάλιας και άλλα όρθια ή ερειπωμένα φανερώνουν ένα κομμάτι της ιστορίας του χωριού. Επίσης το σχολικό κτίριο (1950), (στεγάζει το τοπικό συμβούλιο, ιστορικολαογραφική συλλογή και βιβλιοθήκη), οι πλακόστρωτες πλατείες, το καλαίσθητο μνημείο των Πεσόντων μαζί με την τουριστική υποδομή του δημοτικού ξενοδοχείου στη θέση “Ράχη Αμπέλια” συνθέτουν το σημερινό πρόσωπο του χωριού που μεταβάλλεται σε τουριστικό θέρετρο.