Τερψιθέα

Η Τερψιθέα (πρώην Βιτολίστα – Βετολίστα) είναι κτισμένη στους πρόποδες του βουνού Κερασοβούνι (Τριτσοβά – Δριτσοβά – Τρίκοβο). Το χωριό βρίσκεται ειδικότερα κάτω από τον τριγωνοειδή λόφο Αλαταρές, όπου το ξωκλήσι Άϊ Γιάννης ο Θεολόγος. Πίσω από το λόφο αναβλύζει το Κεφαλόβρυσο Λίπα και η γύρω περιοχή καταγράφεται ως Λίπες. Πρόκειται για βυζαντινό χωριό, αφού αναφέρεται στα οθωμανικά κατάστιχα.

Μετονομάσθηκε το 1927 σε Ρωμηά και το 1928 σε Τερψιθέα (τέρψις + θέα). Το χωριό ήταν στη θέση Παλιοχώρι – Παλιοχώρια, ΒΑ του χωριού, όπου σήμερα είναι το νεκροταφείο. Στην αγροτική περιοχή έχουν εντοπισθεί ερείπια αρχαίου οικισμού. Μάλιστα, τις αρχαιότητες αυτές μερικοί τις αποδίδουν στο αρχαίο αιτωλικό Αιγίτιον. Η Τερψιθέα είναι ένα γραφικό χωριό με παραδοσιακά σπίτια. Διασώζονται σπίτια του 19ου αι., που μπορούν να χαρακτηριστούν ως λαϊκά αρχιτεκτονικά μνημεία. Στην κεντρική λιθόστρωτη πλατεία, όπου το καλαίσθητο μνημείο των Πεσόντων και μια περίτεχνη πέτρινη βρύση δεσπόζει αιωνόβιος πλάτανος.

Πιο πάνω εξέχει ο μεγαλοπρεπής ενοριακός ναός του Αγίου Νικολάου, ο οποίος άρχισε να ανεγείρεται το 1913 και αποπερατώθηκε το 1932. Στον περίβολο υπάρχει πέτρινη βρύση, προϊόν έμπνευσης τοπικού λιθοξόου. Το τοπίο συμπληρώνουν ο βαθύσκιος πλάτανος και το σπαθάτο έλατο. Μια μικρή σκάλα οδηγεί στο πάρκο των προτομών, όπου τιμούνται οι Τερψιθεάτες: Ιωάννης Λαζαρόπουλος ιατρός, Ιωάννης Φινινής πολιτικός μηχανικός και Νικόλαος Μητσόπουλος ιατρός που βοήθησαν ποικιλοτρόπως τη γενέτειρά τους και όλη τη Ναυπακτία. Από την Τερψιθέα επίσης κατάγονταν ο στρατηγός Κων. Δ. Σκαρλάτος (1871-1961) ολυμπιονίκης στη μεσολυμπιάδα των Αθηνών το 1906 και ο συγγραφέας επιθεωρητής Δημ. Ι. Κοντογιάννης. Πιο πάνω στο σχολικό κτίριο στεγάζεται το “Πολιτιστικό Κέντρο Τερψιθέας”, όπου εκτίθεται αξιόλογη ιστορική και λαογραφική συλλογή. Δίπλα από το σχολείο λειτουργεί σύγχρονος Δημοτικός Ξενώνας.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ξωκλήσια Αγία Παρασκευή (1864) με  παλιές εικόνες, ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος (1848), ο Άγιος Ιωάννης Θεολόγος στις Αλαταριές (1976) σε αντικατάσταση ερειπωμένου εκκλησιδίου και αρκετά άλλα. Αρκετοί οι μύλοι στην περιοχή της Καρούς και σε άλλα σημεία που εκμεταλλεύονταν τα νερά των πηγών και των χειμάρρων. Ακόμα αρκετά πετράλωνα και βρύσες συνθέτουν τον παραδοσιακό χαρακτήρα του οικισμού. Στην Τερψιθέα, στα μέσα Αυγούστου, διοργανώνεται η γιορτή “Ξεφλουδίσια” όπου αναβιώνει το έθιμο του ξεφλουδίσματος των καλαμποκιών και ακολουθεί γλέντι και χορός.