Κάτω Βασιλική

Ο οικισμός βρίσκεται υπό την σκέπη της Ανατολικής Βαράσοβας. Για πρώτη φορά το τοπωνύμιο εμφανίζεται σε συμφωνητικό (30 Οκτ. 1836) με την ένδειξη: Βασιλική Γαβρολίμνης. Πως πήρε το όνομα ο τόπος είναι αδιευκρίνιστο. Ζούσε εδώ κάποια Βασιλική, ίσως μοναδική που άφησε το όνομά της στην περιοχή ή πήρε το όνομα από κάποιο Βασιλάκη ή από την παλαιοχριστιανική βασιλική στην Αγία Τριάδα; Πιθανόν η Βασιλική να ταυτίζεται με το Βατρακοχώριον που αναφέρεται από τον Μητροπολίτη Ιωάννη Απόκαυκο το 1218 – 19.

Ως πρώτη οίκηση στους νεότερους χρόνους θεωρείται η θέση Παλιοχώρι, όπου σήμερα ο παλιός ναός του Αγίου Γεωργίου (1879) που χρησιμεύει ως κοιμητηριακός. Ο λόφος που είναι ο ναός είναι απέναντι από το λόφο της Αγίας Τριάδας. Στον παραθαλάσσιο λόφο της Αγίας Τριάδας, ανατολικά του χωριού Κάτω Βασιλική, σώζονται τα ερείπια της περιτειχισμένης αρχαίας πόλης Χαλκίς. Πρόκειται για την Ακρόπολη της αρχαίας πόλης. Στη ΝΑ πλευρά της Βαράσοβας διατηρούνται τα επιβλητικά τείχη του ονομαζόμενου οχυρού κάστρου της Πάγκαλης. Τμήματα του τείχους σώζονται μέχρι σήμερα πάνω από την Καβρολίμνη (Λιμνοπούλα), που ήταν λιμάνι. Άρα το κάστρο της Πάγκαλης έλεγχε το λιμάνι και ήταν ένας ακόμα αμυντικός προμαχώνας, όταν δυσκόλευαν τα πράγματα για την πόλη.

Στην κορυφή του λόφου της Αγίας Τριάδας φαίνονται επίσης τα ερείπια μιας τεράστιας παλαιοχριστιανικής Βασιλικής του 5ου ή 6ου μ.Χ. αι. Από τη Βασιλική αυτή πιθανόν πήρε το όνομά της η περιοχή. Εντός των τειχών της παλαιοχριστιανικής βασιλικής διασώζονται ερείπια μικρού βυζαντινού ναού, γεγονός που αποδεικνύει τη συνεχή κατοίκηση της περιοχής. Η παραθαλάσσια Βασιλική με την καθαρή θάλασσα, τη Λιμνοπούλα, τον ομώνυμο όρμο, τη Βαράσοβα, το Κάστρο της Πάγκαλης, τα ερείπια της Ομηρικής Χαλκίδας αποτελεί τόπο τουριστικού προορισμού και προσέλκυσης επισκεπτών, γι’ αυτό είναι γεμάτη η παραλία της κατά τους θερινούς μήνες.

Στην Κάτω Βασιλική στις 6 Αυγούστου (του Σωτήρος) ο Πολιτιστικός & Μορφωτικός Σύλλογος Βασιλικής διοργανώνει τη γιορτή της τράτας. Κατά τη διάρκεια της γιορτής μια παραδοσιακή τράτα καλάρεται, ψήνονται σαρδέλες στην παραλία του χωριού και ακολουθεί γλέντι.