Κάτω Χώρα

Η Κάτω Χώρα (πρώην Μικρά ή Κάτω Λομποτινά) βρίσκεται στις νότιες υπώρειες της οροσειράς της Ομάλιας και ιδιαίτερα της βουνοκορφής της Κερασοβούνι (Τρίκοβο ή Τριτσοβά, 1.694 μ.) και τις νότιες της βουνοκορφής Γουλινάς (1.248 μ.) ανάμεσα σε δύο χειμάρρους που ενώνονται στο μύλο του Καρατούμπα και σχηματίζουν το Λομποτιανίτικο ρέμα που χύνεται στον Κότσαλο. Όπως είπαμε προηγουμένως, στην Άνω Χώρα, η Μεγάλη και η Μικρή Λομποτινά προέκυψαν από ένα ενιαίο χωριό, το οποίο ήταν κτισμένο στη θέση Παληχώρια (Παλιοχώρια) απέναντι από την Γεροντοκαρυά.

Η Κάτω Λομποτινά δημιουργήθηκε μεταξύ των ετών 1454 και 1550, είτε κατευθείαν από τους εναπομείναντες στην παλιά Λομποτινά (Παλιοχώρια) ή από ξωμάχους της νέας Λομποτινάς στη θέση όπου είναι σήμερα. Μετονομάσθηκε σε Κάτω Χώρα το 1928. Στη θέση Κοινωνικό, Καρούλα και Αγία Τριάδα επισημάνθηκαν τάφοι, κεραμικές πλάκες και σπόνδυλοι από κίονα ναού. Στην κορυφή Γουλινάς (ή η Γουλινά), είναι αρχαίος πύργος (γουλάς) και στην άλλη μεριά η Νησού μέρος βραχώδες απόκρημνο και απάτητο, όπου στην μεγάλη σπηλιά έβρισκαν οι κυνηγημένοι καταφύγιο. Κατά την παράδοση από το Σταλαχτό και την Κουδουνότρυπα, απέναντι απ’ το χωριό στις πλαγιές του Γουλινά, υπήρχε σήραγγα που έφθανε μέχρι τη Νησού.

Περί το 1815 που επισκέφθηκε την Κάτω Λομποτινά ο Γάλλος πρόξενος και ιατρός Πουκεβίλ βρήκε τα ερείπια παλιού μοναστηριού του Τρίμορφου (Αγία Τριάδα) που κάποτε είχε 340 μοναχούς και το είχε κτίσει ο Δομίτιος. Τούτο πρέπει να ήταν στη θέση όπου το ξωκλήσι της Αγίας Τριά- δας, βόρεια του χωριού και κάτω από το Κοινωνικό. Ο ενοριακός ναός Άγιος Δημήτριος υπήρχε το 1829 στη θέση όπου το νεκροταφείο, και ξανακτίσθηκε το 1864 σε ρυθμό βασιλικής με το υπερυψωμένο καμπαναριό και τις δύο ηχηρές καμπάνες. Αξιοπαρατήρητη η πόρτα του ναού με τη γλυπτή παράσταση, όπως και τα ξωκλήσια Άγιος Κωνσταντίνος, Αγία Τριάδα και Αγία Παρασκευή κτισμένα σε εκπληκτικούς φυσικούς χώρους. Ο Περαλόγγος με τις καστανιές, οι κατάφυτες πλαγιές από πουρνάρια, κέδρα, έλατα, πλατάνια και στην κορυφή του χωριού το Κεφαλάρι με τα έλατα, τα κοντοπούρναρα, τα κέδρα, τις καστανιές είναι η αποθέωση της φύσης.