Σκάλα

Δυτικά της Δάφνης είναι η Σκάλα που σημαίνει δυσπρόσιτος δρόμος σε απότομη πλαγιά. Στη θέση, όπου είναι σήμερα το χωριό στην κοιλάδα Φτέρη, φαίνεται ότι ήταν το Τρεάντο (Τριάδα) που καταστράφηκε το 1485 και οι κάτοικοι εγκαταστάθηκαν στην Σκάλα (σημερινή Παλιόσκαλα) όπου είχαν τις αγροικίες τους. Μετεπαναστατικά με τη διάλυση των ιερών Μονών του Προδρόμου Βομβοκούς και της Παναγιάς Φιλοθέου Νεοκάστρου οι (Παλιό) Σκαλιώτες κατέβηκαν στο Τρεάντο, όπου υπήρχαν τα μοναστηριακά μετόχια, έκτισαν το χωριό που το ονόμασαν Σκάλα ενώ το παλιότερο ονομάσθηκε Παλιόσκαλα.

Κοντά στο Ασκληπιείο, είναι η Κάτω Παλιόσκαλα (Κάτω Χωριό). Στη θέση Μάρμαρα επισημάνθηκαν ερείπια αρχαίας πόλης (οικιστικά και ταφικά κατάλοιπα) τα οποία πιθανόν ανήκουν στο Λοκρικό Βουττό. Στη θέση Λογγά, στην άγρια λαγκαδιά που διασχίζεται από το ρέμα της Παλιόσκαλας υπάρχουν τα ερείπια του Ασκληπιείου “του εν Κρουνοίς του Βουττού”, όπου βρέθηκαν απελευθερωτικές επιγραφές, οι οποίες έχουν δημοσιευθεί.

Αξιοπαρατήρητο είναι ότι στα πόδια της Ράχης ανάμεσα στο ποτάμι Σκας και τους πρόποδες των λόφων Μαρούδα, Άϊ Σωτήρα, Τσαρουχαίικα φαίνεται ότι υπήρχε λιμάνι που ήταν το επίνειο του Βουττού. Στα ριζά υπήρχαν εδώ και χρόνια κρίκοι σαν αυτούς που χρησιμοποιούνται για την πρόσδεση πλοίων, πράγμα που ενισχύει την άποψη αυτή. Βυζαντινά μνημεία είναι το “Παλιομονάστηρο” και το “Παλιοκκλήσι” και μεταβυζαντινά τα Μετόχια (Πέρα, Δώθε, κτλ).

Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο ενοριακός ναός του Αγίου Δημητρίου (1881), η Αγία Τριάδα στον κατάφυτο “Λόφο τον Αγναντερό” και το σύγχρονο Μοναστήρι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος (θεμελ. Μάιος 1977) με το εντυπωσιακό κτιριακό συγκρότημα που στεγάζει πολλές λειτουργίες στη θέση Παλιοκκλήσι, όπου υπάρχουν ερείπια ναού που ανάγονται στο μεταίχμιο του 11ου και 12 ου αι. Οι Σκαλιώτες τηρούν με ευλάβεια το έθιμο κάθε Λαμπροδευτέρα (Δευτέρα του Πάσχα) να χορεύουν τον ιδιόμορφο παραδοσιακό χορό το “Γαϊτανάκι”, ένα από τα ελάχιστα έθιμα τοπικής προέλευσης που έχει τις ρίζες του στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Χορεύεται από όλο το χωριό σε δύο επάλληλους κύκλους, όπου οι χορευτές παίρνουν θέση με σειρά ηλικίας. Παραλλαγές του εθίμου αναφέρονται και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας με πιο κοντινές την Ανάληψη Θέρμου και το Νεοχώρι Πλατάνου.